Tο Σάββατο 5 Μαρτίου η Κινηματογραφική Λέσχη του Λυκείου της Κονταριώτισσας πρόβαλε μια ιδιαίτερη ταινία, ένα φιλοσοφικό θρίλερ, Το Άρωμα : Η ιστορία ενός δολοφόνου (Perfume : The Story of a Murderer) του γερμανού σκηνοθέτη Tom Tykwer. Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο συγκλονιστικό μυθιστόρημα του Πάτρικ Ζίσκιντ.
“Για τον Ζαν - Μπατίστ Γκρενούιγ, τον σκοτεινό ήρωα, μαθαίνουμε μόνο πως γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου 1738 στο Παρίσι, ανάμεσα στα σκουπίδια της αγοράς, με δυο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αυτός που τρομάζει του πάντες με την παντελή έλλειψη κάθε μυρωδιάς έχει την πιο ευαίσθητη μύτη του κόσμου. Καταγράφει στην ατελείωτη τράπεζα της μνήμης του όλες τις μυρωδιές που συναντά στο δρόμο του, και όχι μόνο αυτό, αλλά μπορεί να ανακαλέσει κάθε στιγμή εκείνη που θα διαλέξει. Η μακριά πορεία του στο βασίλειο των οσμών θα τον οδηγήσει στο εργαστήριο του αρωματοποιού στη θέση του ημίθεου, που παρασύρει τα πλήθη με μοναδικό όπλο το ύψιστο και συγκλονιστικότερο άρωμα που υπάρχει: αυτό της ανθρώπινης ύπαρξης.” (το κείμενο από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η ταινία άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις στους μαθητές που τη παρακολούθησαν και έδωσε αφορμές για ενδιαφέρουσες συζητήσεις μέσα στη σχολική αίθουσα. Δημοσιεύουμε μάλιστα δύο εξαιρετικά κριτικά σημειώματα για την ταινία, το ένα της μαθήτριας Ευαγγελίας Ζκάγια και το άλλο του καθηγητή Γρηγόρη Καλόμοιρου, καθώς και δύο ζωγραφιές που εμπνεύστηκαν από την ταινία οι μαθήτριες Έλενα Παπαδοπούλου και Τάνια Καλαϊτζή
Ο υπεύθυνος Καθηγητής
Δημήτρης Χαριτόπουλος
Ευαγγελία Ζκάγια
"Το Άρωμα : Μια αριστουργηματική ταινία η οποία κρύβει πολλά κοινωνικά και θρησκευτικά μηνύματα και θίγει πολλά φιλοσοφικά και υπαρξιακά ερωτήματα-ζητήματα.
Απόμακρος όπως οι ήρωες των βιβλίων του, ο γερμανός συγγραφέας Πάτρικ Ζίσκιντ έγινε διάσημος σε όλον τον κόσμο με το «’Άρωμα» του, ένα μυθιστόρημα αφιερωμένο στον εξίσου ηδονικό αλλά ταυτόχρονα απεχθή κόσμο των οσμών, το οποίο γυρίστηκε και ταινία, πράγμα που αρχικά είχε θεωρηθεί αδύνατον.
Χάρη στο «Άρωμα» του, εξάλλου, ο Πάτρικ Ζίσκιντ θεωρήθηκε το παιδί-θαύμα της νέας γερμανικής λογοτεχνίας. Τοποθετεί τη γέννηση του Γκρενούιγ τη 17η Ιουλίου του 1738, κάτω από τον πάγκο της μάνας του στην παρισινή ψαραγορά ανάμεσα σε ξεκοιλιασμένα και μισοκαθαρισμένα ψάρια και τα εντόσθιά τους που αναδίδουν απίστευτη βρώμα σε μια πόλη όπου πριν από την εποχή του Διαφωτισμού το πλύσιμο είναι ακόμη ανήθικο και ο κόσμος ήταν γεμάτος προκαταλήψεις.
Ο Γκρενούιγ αναδεικνύεται σε σύμβολο των βασικών αρχών του Διαφωτισμού για την ανακάλυψη, την ταξινόμηση, την κατανόηση και τον έλεγχο. Είναι ένας σκοτεινός και τραγικός ήρωας της μοναξιάς που διαθέτει το σπάνιο χάρισμα της πιο ευαίσθητης μύτης του κόσμου.
Στην<< τράπεζα της μνήμης>> του μπορεί να καταγράψει εκατομμύρια μυρωδιές αλλά και να τις ανακαλέσει ανά πάσα στιγμή, να τις συνδυάσει και να φτιάξει αρώματα που μπορούν να παρασύρουν τα πλήθη. Ταυτόχρονα, από τον ίδιο λείπει κάθε ίχνος μυρωδιάς. Εξάλλου δεν διαθέτει συναισθήματα ούτε ενσυναίσθηση.
Ο συγγραφέας αρνείται στον ήρωα του τη μορφή του αληθινού χαρακτήρα και μέσω αυτού παρουσιάζει τον ακραίο ορθολογισμό ως άρνηση καθετί πνευματικού.
Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 1986 από τις Εκδόσεις Ψυχογιός – που έχει εκδώσει και τα υπόλοιπα έργα του – και μέχρι σήμερα έχει ανατυπωθεί 46 φορές πουλώντας περισσότερα από εκατό χιλιάδες αντίτυπα.
Αν και αρχικά θεωρήθηκε αδύνατο να μεταφερθεί στον κινηματογράφο, όπως είχε δηλώσει ο μακαρίτης Στάνλεϊ Κιούμπρικ, που ίσως ήταν και ο μόνος που θα μπορούσε να το κάνει με επιτυχία, σκηνοθέτες όπως ο Ρίντλεϊ Σκοτ, ο Μάρτιν Σκορσέζε και ο Μίλος Φόρμαν είχαν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους, προσέκρουσαν όμως στην άρνηση του συγγραφέα.
Ο Ζίσκιντ αποδέχθηκε την πρόταση τελικά ύστερα από την επιμονή του παραγωγού και δεκαπέντε χρόνια μετά τη συγγραφή του «Το άρωμα» έγινε τελικά ταινία από τον σκηνοθέτη Τομ Τίκβερ.
Ας εμβαθύνουμε λοιπόν όσο μπορούμε και μας επιτρέπει ο λογισμός μας…
Αποκωδικοποιώντας το αλληγορικό έργο του μπορείς εύκολα να αναγνωρίσεις σημεία που σαγηνεύουν τη σκέψη. Μια αντίστοιχη προσέγγιση φιλοσοφικού τύπου εξασφαλίζεται και στην ταινία. Ο Grenouille αποκαλύπτει στα ανθρώπινα μάτια την αληθινή του φύση δύο φορές. Την πρώτη τους κατακτά μαγευτικά χάρη, στο ανώτερο των αρωμάτων του και τη δεύτερη διαλύεται στα εξ ων συνετέθη, συμβολίζοντας άψογα αυτό που στην ουσία της είναι η μοίρα των αληθινά μοναδικών προσωπικοτήτων.
Μια ακόμη συσχέτιση-αλληγορία στο τέλος της ταινίας όταν ο ίδιος περιλούστηκε με το άρωμα που είχε δημιουργήσει από τις οχτώ γυναίκες αποφασίζοντας την μοίρα του, τον θάνατο του μας θυμίζει τις Διονυσιακές τελετές, όπου η ελκτική δύναμη που ασκούσε ένας ανώτερος πόλος σε βαθμό που τον αφομοίωναν και το έστελναν στο απόγειο της λατρείας και της αποθέωσης.
Επίσης η σκηνή με τον ομαδικό έρωτα μεταξύ των ανθρώπων υποδηλώνει δύο πράγματα. Πρώτον, την εκ γενετής αγάπη μας για τον άνθρωπο, συνεπάγεται και η μυρωδιά του σώματος του, δεύτερον την άνεση των γυμνών ανθρώπων μεταξύ τους και αυτό συνδέεται έμμεσα κατά μια έννοια με το προπατορικό αμάρτημα όπου μετά την απομάκρυνση από το Θεό ο Αδάμ και η Εύα ένοιωθαν ντροπή για την γύμνια τους , όπως δηλαδή έγινε και στην ταινία.
Συνοψίζοντας το βασικό νόημα της ταινίας είναι η έλλειψη αγάπης του πρωταγωνιστή πρώτον από την ίδια του την μάνα η οποία κυριολεκτικά μόλις γεννήθηκε τον πέταξε στις ακαθαρσίες και στη συνέχεια ο συνεχής αγώνας για την επιβίωση του και την ανάδειξη του ως ένας ιδιαίτερος αρωματοποιός..."
Εικόνα: Τάνια Καλαϊτζή
ΤΟ ΆΡΩΜΑ. Μια προσπάθεια προσέγγισης στις εικόνες του έργου.
Ένας άνθρωπος γεννιέται.
Βρωμιά και δυσωδία, πεταμένα εντόσθια, χυμένο αίμα, οσμές θανάτου. Φθορά, αρρώστια, εκμετάλλευση, φτώχεια σωματική φτώχεια πνευματική. Οσμή σωματικού και πνευματικού θανάτου. Η οσμή του πολιτισμού μας, οσμή της φθαρτής και πονεμένης ζωής μας.
Ομορφιά, συναίσθημα, αρμονία, δοτικότητα, παρθενία, αγνότητα. Άρωμα ζωής, οσμή πνευματική, οσμή εξτατική, οσμή ενώσεως και αρμονίας, ουράνια μουσική που εξαλείφει κάθε βρωμιά, κάθε πάθος, πόνο και θλίψη.
Άρωμα επιθυμητό, αξία ζωής.
Μοναδική επιδίωξη να κλείσει το άρωμα μέσα του. Να το αιχμαλωτίσει για πάντα, να γίνει ένα με την ομορφιά, την αρμονία, τη ζωή.
Με αποφασιστικότητα διαλέγει τον δρόμο. Όχι τον δρόμο της λογικής αλλά τον δρόμο της καρδιάς. Νεκρός ζωντανός, νεκρός πνευματικά, χωρίς συναίσθημα, συλλέγει σταλαγματιά σταλαγματιά το άρωμα από τους νεκρούς του, με στόχο μοναδικό, να συνταιριάξει τα αταίριαστα, να ενώσει τα χωρισμένα, να φέρει ζωή στο θάνατο, να συνθέσει το τέλειο άρωμα, την τέλεια αρμονία.
Κοιτάζει το θάνατο στα μάτια, πάνω στον σταυρό που καταδικάζεται, και μέσα απ΄ αυτή τη ματιά, μέσα από την ύλη της φθοράς και του θανάτου, ξεχύνει το άρωμα της αφθαρσίας, της ενότητας, το παραδεισένιο άρωμα της ζωής και κάνει τους εχθρούς φίλους, ενώνει τους χωρισμένους, εξαλείφει κάθε πάθος, πόνο και δάκρυ. Σμίγει τους κατακερματισμένους σε ένα σώμα, μια ψυχή, σε έναν αιώνιο έρωτα, που σηκώνει την φθαρτή ύλη στους ουρανούς. Αιχμαλωτίζει την αρμονία αυτή, μέσα στη σάρκα του, γίνεται τροφή, γίνεται άρτος ζωής και τρώγοντάς τον, παίρνουν όλοι μερίδιο ζωής.
Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα, έχει ζωήν αιώνιον. Εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ...
Γρηγόρης Καλόμοιρος